Jak zmierzyć odporność stablecoina na depeg? Indeks Płynności Pegu (PLI) + kalkulator dla traderów i DAO

Czy Twój stablecoin wytrzyma nagły szok płynności lub zawirowania regulacyjne? Zamiast ufać przeczuciom, przedstawiamy praktyczny Indeks Płynności Pegu (PLI) – syntetyczny wskaźnik 0–100, który w czasie zbliżonym do rzeczywistego ocenia, jak szybko i jak głęboko dany stablecoin może odchylać się od parytetu oraz jak sprawnie ten parytet odzyskuje. Artykuł łączy kategorie: Stablecoiny, Narzędzia & Kalkulatory, Strategie Inwestycyjne, Giełdy & Kantory oraz Bezpieczeństwo.

Dlaczego dotychczasowe wskaźniki zawodzą

Większość marketowych sygnałów dla stablecoinów opiera się na samym kursie i prostych wolumenach. To za mało, bo informacja o depegu często jest opóźniona, a prawdziwe ryzyko kryje się w strukturze płynności. Najczęstsze pułapki:

Iluzja stabilności – kurs 0,999 na wykresie, lecz głębokość księgi zleceń jest tak płytka, że 1–2 mln USD ruchu wystarcza do wybicia peg.
Koncentracja w jednym basenie – 80% płynności w pojedynczej puli AMM (np. Curve). Po zachwianiu balansu algorytmiczna cena sama pogłębia depeg.
Cicha zależność od emitenta – niski odsetek rezerw w gotówce/krótkoterminowych T–bills, ryzyko bankowe lub prawne niewidoczne w kursie.

Indeks Płynności Pegu (PLI) – z czego się składa

PLI to ważona kombinacja metryk opisujących głębokość płynności, czas odtwarzania peg, dystrybucję płynności między CEX/DEX, nachylenie książki zleceń, udział natywny vs mostowany oraz ryzyko emitenta. Każdą metrykę normalizujemy do skali 0–100, a następnie liczymy wynik łączny.

Metryka	Skrót	Opis	Szybki wzór (intuicyjny)	Interpretacja
Głębokość do 10 bps	PD10	Kapitał (USD), jaki można obrócić, przesuwając cenę o ≤0,1%	PD10 ≈ suma zleceń/LP do ±0,1%	Im wyżej, tym trudniej o depeg przy małych szokach
Połowiczny czas odtwarzania peg	HLR	Czas (min), w jakim odchylenie od peg zmniejsza się o połowę po szoku	HLR = t(Δpeg → Δpeg/2)	Krótszy = lepiej, szybka absorpcja szoku
Dysproporcja AMM/CEX	CIB	Równowaga płynności między AMM (np. Curve) a CEX	CIB = 1 − \|AMM% − CEX%\|	Wyższy = zdrowa, zdywersyfikowana płynność
Nachylenie księgi zleceń	OBS	Zmiana wolumenu dostępnego na każdy 1 bp odchylenia	OBS ≈ ΔDepth/Δbps	Większa amortyzacja ruchu – mniejsza podatność
Udział natywny vs mostowany	NBS	Procent podaży natywnej na danym łańcuchu	NBS = native_supply / total_onchain	Więcej natywnego = mniejsze ryzyko mostów
Ryzyko emitenta	ERI	Jakość rezerw, audyty, ekspozycja bankowa/prawna	Skala 0–100 z checklisty	Wyżej = większe zaufanie fundamentalne

Normalizacja i wagi PLI

Skala 0–100: każdą metrykę przeliczamy na 0–100 (np. PD10 0–200 mln USD mapujemy liniowo do 0–100; HLR odwrotnie: 0–120 min → 100–0).
Proponowane wagi (można dostosować): PD10 30%, HLR 25%, CIB 15%, OBS 10%, NBS 10%, ERI 10%.
Wynik: PLI = Σ (wagaᵢ × metrykaᵢ_norm).

Metryki w praktyce: krótkie pogłębienie

1) PD10 – Głębokość do 10 bps

Zlicz płynność z top-of-book na CEX oraz zagregowaną krzywą ceny na DEX (Curve, Uniswap V3) w paśmie ±0,1%. W praktyce PD10 można przybliżyć sumą kapitału po obu stronach rynku, który nie powoduje większego niż 10 bps ruchu.

2) HLR – Połowiczny czas odtwarzania

Po zdarzeniu szokowym (np. wzrost discountu do –0,8%) mierzysz czas, po którym odchylenie wraca do –0,4%. To empiryczna miara sprężystości płynności. Zaskakująco użyteczna przy decyzjach kiedy kupować/wychodzić w trakcie depegu.

3) CIB – Dysproporcja AMM/CEX

Jeśli 85% płynności jest w jednym AMM, wypaczenia puli (np. w Curve) powodują samowzmacniający depeg. CIB bliski 1 oznacza bardziej równomierny rozkład, co utrudnia kaskadę.

4) OBS – Nachylenie księgi zleceń

Porównaj głębokość na 1, 5 i 10 bps. Strome nachylenie (rosnąca głębokość) oznacza, że market makerzy aktywnie amortyzują ruch. OBS poprawia się, gdy pojawia się więcej warstw zleceń po obu stronach.

5) NBS – Natywny vs mostowany

Mosty (bridges) dodają ryzyko techniczne i operacyjne. Wysoki udział natywnej emisji na łańcuchu, z którego korzystasz, redukuje ryzyko odcięcia likwidności w razie awarii mostów.

6) ERI – Ryzyko emitenta

Checklist: transparentność rezerw, częstotliwość i jakość atestacji, dywersyfikacja banków, zgodność z MiCA (EMT/ART), polityka zamrożeń na poziomie smart kontraktów, precedensy prawne. ERI to jedyna metryka stricte fundamentalna w PLI.

Mini–kalkulator: przykład krok po kroku

Załóżmy hipotetyczne dane dla stablecoina „XYZ” na Ethereum:

PD10: 40 mln USD (skala 0–200 mln → 20/100)
HLR: 30 min (skala 0–120 min odwrócona → 75/100)
CIB: 0,70 (→ 70/100)
OBS: średnio 2,5 mln USD na każdy 1 bp (skala 0–5 mln → 50/100)
NBS: 65% natywnej podaży (→ 65/100)
ERI: 60/100 (z checklisty)

Metryka	Wartość	Norma (0–100)	Waga	Składnik PLI
PD10	40 mln	20	30%	6,0
HLR	30 min	75	25%	18,75
CIB	0,70	70	15%	10,5
OBS	2,5 mln/bp	50	10%	5,0
NBS	65%	65	10%	6,5
ERI	–	60	10%	6,0
PLI				52,75

Wniosek: PLI ≈ 53/100 sugeruje czujność: rozsądna sprężystość (HLR), ale niska głębokość przy 10 bps (PD10). Dla skarbników DAO: rozważyć dywersyfikację stablecoinów i przeniesienie części płynności do CEX/AMM o lepszym balansie.

Backtest: czego uczy historia depegów

„Szok bankowy”: przy depegu związanym z ryzykiem bankowym emitenta, HLR gwałtownie rośnie, a PD10 spada – rynek „odsuwa się” od ekspozycji. PLI ostrzega wcześniej niż sam kurs, bo widać odpływ warstw zleceń i drenaż puli.
„Szok mostowy”: problemy mostów zwiększają NBS (spada udział natywny), a CIB pogarsza się, gdy DEX przejmują arbitrażyści. Taki depeg bywa krótszy, lecz głębszy w AMM.
„Szok algorytmiczny”: w modelach częściowo/pełno–algorytmicznych PD10 wygląda dobrze „na papierze”, lecz HLR i ERI zdradzają, że odtworzenie peg zależy od popytu zewnętrznego, a nie rezerw – PLI obniża się mimo stabilnej ceny.

Jak zbudować dashboard PLI (Dune/Flipside + CEX API)

Źródła danych

DEX: Curve (pule: 3pool, stables), Uniswap V3 (tick-level), Balancer (stable pools).
CEX: order book i depth z wiodących giełd (level 2/3, najlepiej w snapshotach 1–5 s).
On-chain supply: totalSupply kontraktów, rozkład po łańcuchach (natywny vs wrapped).
Fundamenty: raporty rezerw, atestacje, informacje prawne dla ERI (ręczna aktualizacja checklisty).

Kroki implementacyjne

Definiuj wszechświat pul: wybierz ≥5 największych pul stablecoinowych i kluczowe pary na CEX.
Liczenie PD10: sumuj wolumen możliwy do realizacji w ±10 bps na CEX; na DEX wylicz slip bazując na krzywej puli i dodaj do wspólnej miary.
HLR: utrzymuj rolling window zdarzeń szokowych (np. odchylenie > 30 bps przez ≥5 min) i mierz czas „połowicznego powrotu”.
CIB: agreguj udział płynności AMM vs CEX; przelicz na 0–100 jako 1 − |AMM% − CEX%|.
OBS: z order book policz średnią przyrostu głębokości na 1 bp w zakresie 1–10 bps.
NBS: rozbij podaż na natywną i mostowaną (bridge kontrakty, wrapped tokeny) per łańcuch.
ERI: wprowadź checklistę: rezerwy w T–bills/gotówce, audyty, polityka zamrożeń, zgodność z MiCA (EMT/ART), precedensy – zwróć wynik 0–100.
Normalizacja: zastosuj proste progi (np. PD10: 0–200 mln → 0–100; HLR: 0–120 min → 100–0). Progi dostosuj do kapitalizacji danego stablecoina.
Alerty: wysyłaj powiadomienia gdy PLI spada < 50 lub gdy PD10 spada >30% w ciągu 15 min.

Zastosowania PLI

Traderzy: timing wejścia w trakcie depegu (kupno z dyskontem tylko gdy HLR i OBS są zdrowe).
DAO i skarbnicy: limity ekspozycji na stablecoiny zależnie od PLI; automatyczne rebalansowanie między USDC/USDT/DAI/LUSD itp.
Giełdy & Kantory: routing zleceń w oparciu o CIB i OBS, aby minimalizować poślizg i LVR.
DeFi: dynamiczne fee w stables poolach zależnie od PD10 i HLR; ochronne progi likwidacji.

Ryzyka i ograniczenia metodologii

Jakość danych CEX: order book może zawierać „ghost liquidity”. Warto uwzględnić wskaźniki realizacji.
Skalowanie do mniejszych łańcuchów: NBS i PD10 mogą być zawyżone/zaniżone przy niskim wolumenie.
ERI subiektywny: wymaga klarownego, publicznego arkusza kryteriów i okresowej weryfikacji.
Zdarzenia regulacyjne: prawo (np. interwencje zgodne z MiCA) potrafi w sekundę zmienić profil ryzyka – PLI to nie wyrocznia.

Rozszerzenia: co dalej z PLI

Warunkowe PLI: osobne wyniki dla scenariuszy CEX–down / bridge–down / oracle–lag.
Wskaźniki sieciowe: koncentracja posiadaczy, napływy do/ex CEX, przepływy między łańcuchami.
RWA–aware: automatyczna aktualizacja ERI na podstawie zmian stóp i struktury rezerw.

Podsumowanie i następne kroki

Odporność stablecoina na depeg to nie kwestia wiary w kurs 1,00, lecz mierzalna jakość płynności i fundamentów. PLI porządkuje sygnały w jeden wynik: szybki do monitorowania, wystarczająco głęboki do działania. Zastosuj go jako guardrail w strategiach tradingowych i politykach skarbowych DAO.

Ustal progi: np. PLI < 50 – wstrzymanie mint/redemptions w protokole; PLI > 70 – pełna akceptacja.
Włącz alerty na spadek PD10 i wzrost HLR – to najszybsze wczesne sygnały.
Porównuj PLI między stablecoinami i łańcuchami – dywersyfikacja to najtańsza polisa.

Informacje edukacyjne, nie stanowią porady inwestycyjnej. Zbuduj własny arkusz/kokpit PLI i przetestuj na danych historycznych zanim podejmiesz decyzje kapitałowe.